Tükendi
Gelince Haber Ver
Alacakaranlık. — Gerek duyulan ideolojiler ne denli sallantılıysa o denli vahşice yöntemlerle korunmaları gerekir. Sallanan putların korunmasındaki çaba ve dehşetin düzeyi alacakaranlığın ne ölçüde bastırmış olduğunun göstergesidir. Avrupa’da endüstrinin gelişimiyle birlikte kitlelerin kavrayışı öylesine gelişmiştir ki, en kutsal mülklerin bundan korunması gerekir. Bunları iyi koruyanlar kariyerlerini yapmış demektir; basit sözlerle gerçeği dile getireninse vay haline: Genel, sistemli aptallaştırmanın yanı sıra ekonomik yıkım, toplumsal dışlanma, hapis ve ölüm tehdidi bu kavrayışın temel kavramsal iktidar araçlarına erişmesini engelleyecektir. Avrupa’daki büyük devletlerin emperyalizminin Ortaçağın odun yığınlarını kıskanması gerekmez, onun sembolleri Ortaçağ kilisesinin azizlerininkinden daha incelikli düzenekler ve daha ürkütücü muhafızlarla korunur. Engizisyon karşıtları o dönemin alacakaranlığını bir gündoğumu haline getirmişti, kapitalizmin bugün tüm insanlığı tehdit eden alacakaranlığının da insanlığın gecesine dönüşmesi bir zorunluluk değil.
Horkheimer’in 1933 tarihli kitabı bizlere hem çok uzak hem şaşırtıcı ölçüde yakın. Yoksa burjuva kültürüyle faşizm arasındaki mesafe, bildiğimizden çok daha mı küçük.
YAZAR HAKKINDA:
1895’te Stuttgart’da doğdu. Münih Üniversitesi’nde psikoloji ve iktisat, Frankfurt ve Freiburg Üniversitelerinde de felsefe eğitimi gördü. 1930’da, sonradan “Frankfurt Okulu” adıyla anılacak olan Frankfurt Üniversitesi Toplumsal Araştırmalar Enstitüsü müdürlüğüne getirildi. Almanya’da Nazi iktidarı ve daha sonra İkinci Dünya Savaşı dönemlerinde bu enstitünün İsviçre ve daha sonra da ABD’deki çalışmalarında önde gelen isimlerden biri oldu. Savaştan sonra, 1949 yılında, enstitünün Frankfurt’ta yeniden yapılanmasına öncülük etti. Horkheimer, Adorno ile birlikte, Frankfurt Okulu’nun “eleştirel kuram”ının kurucularından biridir. İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra bir toplumsal devrim konusunda büyük ölçüde karamsarlığa kapılan Horkheimer, 1949’dan 1973 yılındaki ölümüne kadar, Marksist kökenini yadsımamakla birlikte kapitalizm karşıtı tutumundan giderek vazgeçmiştir. Türkçede Metis’te yayımladığımız Akıl Tutulması (1986), Adorno ile birlikte yazdıkları Teori ve Pratik Üzerine (2013) ile 1947 tarihli Aydınlanmanın Diyalektiği ( yeni çevirisiyle Metis yayın programındadır) başlıklı eserleri yayımlanmıştır. Horkheimer’in bunların dışında Frankfurt Okulu düşüncesini büyük ölçüde derleyip toparlayan Kritische Theorie (1968, Eleştirel Kuram) adlı iki ciltlik bir eseri vardır.
